.jpg)
HPV nedir?
Lowy DR, et al. J Clin Invest 2006; 116:1167–1173
HPV bulaşma şekli (StanleyM, Vaccine2006; GianniniS, Vaccine2006; Nardelli-HaefligerD, J NatlCancerInst2003)
HPV (Human Papilloma Virus) bir enfeksiyon etkenidir. Bir kişinin birden fazla tip ile enfekte olması mümkündür. Bazı tip HPV’ler sadece genital siğillere neden olurlar, bazı tip HPV’ler ise vücudun bağışıklık sistemi tarafından birkaç yıl içinde etkisiz hale getirilerek herhangi bir sağlık sorununa neden olmazlar. Ama bazı tip HPV’ler vardır ki sağlık açısından yüksek-riskli gruptadır ve dünyadaki tüm kanserlerin %5’inden sorumludurlar.
İnsan papilloma virusu (HPV), erkek ve kadında anogenital hastalığa cinsel yolla bulaşa neden olan Papovaviridae ailesinden bir virusdur. DNA virusu olup 190’nın üzerinde değişik genotipi tespit edilmiş ve bunların yaklaşık 150 tanesi insandan izole edilmiştir. Yaşam boyu HPV bulaş riski %80’lere kadar ulaşabildiği; yaklaşık %90’ının 2 yıl içinde kaybolduğu, %5-%10’luk bölümünün ise hastalığa neden olabildiği bildirilmiştir. Kadınların yaklaşık %39’unda ise ilk cinsel ilişkiden sonraki iki yıl icinde HPV enfeksiyonu oluştuğu rapor edilmiştir.
Servikal kanser, dünyada üçüncü sıklıkta görülen jinekolojik kanserdir. Yılda yaklaşık 500,000 kadında serviks kanseri tanısı konmakta ve bunun da yaklaşık %80’i gelişmekte olan ülkelerde izlenmektedir.
Kadınlarda
· Senede 530 000 invazif servikal karsinom ve 260 000 ölüm
· neredeyse tüm serviks kanserleri HPV infeksiyonu ile ilişkili
· %50 HPV 16, %20 HPV 18, %19 31, 33, 45, 52, 58
· yüksek risk: HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 73 ve 82
· Vulva ve vajinal kanser
Erkeklerde
· Penil kanser ve öncü lezyonları
· Anogenital siğiller
· Genital bölge dışı siğiller
· Anal kanser
· Orofarenks kanseri
· Tekrarlayıcı solunum sistemi papillomatozu
HPV nasıl bulaşır?
HPV en sık cinsel yolla bulaşır; dolayısıyla cinsel olarak aktif olan herkes risk altındadır. HPV ile enfekte biriyle seks oyuncaklarını ortak kullanmak, oral, anal, vajinal seks yapmış olmak, hatta cinsel birleşme olmadan sevişmek (tensel temas) HPV bulaşına neden olabilir.
1. Cinsel temas: %95
2. Verikal geçiş (HPV enfekte anneden doğan çocuk)
3. Horizontal geçiş ( özellikle çocuklarda genital olmayan bölgelerden elle bulaş sonucu genital bölgeye bulaş)
4. Nazokomiyal geçiş ( HPV ısıya dayanıklıdır. Lazer veya elektrokoterizasyonda geçiş )
HPV risk faktörleri:
1. İlk cinsel ilişki yaşı
2. Cinsel davranış ve birçok seks partneri
3. Viral yük fazlalığı
4. Immunosupresif ilaç kullanımı veya HIV hastalık
5. Yaş aralığı (15-25 yaş arası bayanlar, 35 yaş üstüne göre 2 kat daha fazla hastalığa yakalanma riski taşır)
6. Sosyoekonomik koşullar hem tanıyı hem tedaviyi geciktirmektedir.
HPV riskini azaltmak için ne yapabilirim?
• Her cinsel ilişkide ağız, penis, vajina kondomu kullanmak,
• Seks oyuncaklarını paylaşmamak,
• HPV aşısı yaptırmak.
Kondom (prezervatif) kullanıyorum, korunmuş olmuyor muyum?
Risk düşebilir ama kesin koruma sağlamaz.
HPV nin insan sağlığına kaybettirdikleri:
1. Depresyon ve anksiyete gibi ruhsal bozukluklar
2. Kendine saygı ve özgüven eksikliği
3. Cinsel problemler
4. Kanser korkusu
5. Maddi kayıplar
6. Ağrı
7. İş gücü kaybı
HPV nasıl anlaşılır?
· Bazı HPV tipleri (HPV 6, 11) genital siğillere (kondilom) neden olurlar. Siğil cildin üst tabakasında oluşan, çoğunlukla iyi huylu, yüzeyi karnabahar gibi pütürlü kabarcıklardır. Aynı yerde kalabilir, kendi kendilerine geçebilir veya çoğalabilirler. Siğilden alınan biyopsiyle HPV enfeksiyonunun var olup olmadığı ve varsa HPV’nin tipi tespit edilebilir.
· Aşı yaptırılmış olunsa bile diğer HPV tiplerine bağlı kanser gelişme olasılığı olduğu için rutin tarama testlerini yaptırmaya devam etmek gerekmektedir.
· Genital siğili olanlar yılda bir kez siğillerinin durumundan, yok oldularsa yeniden ortaya çıkıp çıkmadığından emin olmak için bir enfeksiyon hastalıkları veya dermatoloji uzmanı hekime başvurmalıdır.
· HPV’nin olup olmadığını ve varsa tipini tespit etmek için rahim ağzındaki hücrelerden sürüntü alınarak yapılan pap-smear testi ve HPV testi yaptırılmalıdır. Bu testler Sağlık Bakanlığı tarafından toplum tabanlı kanser tarama programı dahilinde yapılmaktadır.
· 30-65 yaş aralığında vajinada her beş yılda bir tekrar edilmek üzere uygulanmaktadır. Bu testleri yaptırmak HIV ile enfekte olanlarda çok daha önemlidir çünkü HIV ile enfekte olmayanlara göre 5 kat daha fazla risk altındadırlar.
HPV enfeksiyonu tedavileri:
• Lazer tedavisi
• Kriyoterapi: Siğillerin likit nitrojen kullanılarak dondurulması ve uzaklaştırılması
• İlaç tedavisi: Siğillerin üzerine doğrudan uygulanan kremlerdir.
Uygulanan tedaviden sonra siğiller yok olsalar bile yeniden ortaya çıkabilirler.
NOT: Genital siğillerin olduğu bölgeyi traş etmemek önemlidir; traş bıçağının ciltte neden olduğu mikro çizikler siğillerin sayısını arttırabilir.
HPV aşısı:
HPV aşı ile koruma şekli
· Her üç HPV aşısının altı aylık zaman dilimi içerisinde intramuskuler (IM) yoldan 3 doz uygulanması tavsiye edilmektedir.
· Ülkemizde HPV aşısı Sağlık Bakanlığı Ulusal Aşı Programı kapsamında değildir ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından karşılanmamaktadır.
· Aşının yaptırılma oranlarını etkileyecek en önemli faktörler ebeveynlerin bu konudaki bilgi, düşünce ve gelir düzeyleri olabilir.
· Bunun yanı sıra özellikle son yıllarda ülkemizde ulusal aşı programındaki aşılar da dahil olmak üzere ebeveynler arasında aşı karşıtlığı giderek artmaktadır. Sebebi sadece aşı vurulduğu için erken cinsel hayata başlama, ilerleyen dönemlerde oluşabilecek yan etki, kısırlık v.b. durumlar oluşturabileceği konusunda kaygısıdır.
· Aşıyı yaptırmak istememe nedenleri ise; yan etki ve güvenilirlik, etkinlik, maliyet, aşılamanın verdiği yalancı güvenlik hissi ile cinsel aktivitenin artacağı korkusudur. Fakat gelişmiş ülkelerde, 14 yaşındaki her beş kız çocuğundan birinin cinsel olarak aktif olduğu tespit edilmiştir.
· Aşı yaşı kız ya da erkek fark etmeden 9-12 arasındadır. Yakalama yaş ise kadınlarda 13-26, erkeklerde 13-21 dir. Aşı olma yaşında şu anda üst sınır yaş giderek uzamaktadır. Ve 45 denilse de aslında üst yaş sınırı yoktur. Erkeklerde 21, kadınlarda 26 yaş olarak belirlenen sınırlar kadın ve erkekler icin 45 yaş olarak değiştirilmiştir.
HPV aşı çeşitleri nelerdir?
Aşılar kontrollü sıcaklık zincirinde üretilmiştir. Yan 2-8 derece olan klasik soğuk zincir uygulaması dışında 40 derecede 72 saat boyunca kalabilir.
Düzenli bir aşılama ile HPV eliminasyonu sağlanırsa serviks (%100), anal (%90), vulvo-vajinal (%40), penis (%50) ve orofarenks (%33-74) kanserlerinde azalma beklenmektedir. Virüsün bir tipiyle enfekte olan hastalar aşı sayesinde diğer virüs tiplerine karşı da korunabileceklerinden ve nüksleri önleyebileceğinden genital siğili olan hastalara da aşı uygulanabilmektedir.
Aşılar doğal infeksiyondan farklı olarak ne yapar?
· Direkt antijen sağlama
· Servikal- vajinal ve oral mukozaya yeterli düzeyde ulaşan ve yüksek titrede, aviditeli (antikorun antijenle bağlanma kuvveti) L1 antikorların oluşumu
· Hafıza B hücre oluşumu; uzun süreli etkinlik
HPV Aşı
ları
HPV aşısı kaç ülkede onay almıştır?
· 132 ülkede onaylı
· Nanovalent aşı 43 ülke onaylı (30 ülke Avrupa)
· Gardasil erkeklerde 77 ülkede onaylı
· Erişkin kadın aşılamada 54 ülkede onaylı
· 87 ülkede Ulusal Aşı Programı( 68 kız 19 ülke kız-erkek)
Ülkemizde ise;
2vHPV aşısı onaylı, piyasada yok!!!
4vHPV aşısı onaylı, piyasada zor bulunuyor!!!
9vHPV aşısı onay sürecinde!!!
NOTLAR:
• İmmun sistemi baskılanma (HIV dahil): 9 yaş sonrası 0, 1-2 ve 6. aylarda olmak üzere 3 doz aşı önerilir 2v veya 4vHPV aşısı ile başlanan aşı şemasına 9vHPV aşısı ile devam edilebilir.
• 9vHPV aşısı ile başlanmış aşılamaya, bu aşı temin edilemezse, sonraki dozlarda cinsiyete göre önerilen diğer aşılar ile dozlar tamamlanır
• Daha önceden diğer aşılarla aşılaması tamamlanan kişilere ek 9vHPV aşısı yapılması ile ilgili bir öneri yoktur.
Aşı komponentlerinden birine karşı ani oluşan hipersensitivite öyküsü varsa, aşı kontrendikedir. 4vHPV ve 9vHPV aşıları, mayaya karşı ani oluşan hipersensitivite öyküsü varsa kontrendikedir. 2vHPV aşısı anafilaktik lateks alerjisi varsa kontrendikedir.
• HPV aşıları gebelere uygulanmamalıdır. Eğer kişi gebe kalırsa geri kalan dozları gebelik sonrası
tamamlanır. Aşılama oncesi gebelik testi gerekli değildir. Gebelik sırasında aşı uygulanmışsa, müdahale gerekmez.
Cohen PA, Jhingran A., Oaknin A., Denny L. Cervical Cancer. Lancet ,2019 Jan 12; 393 (10167):169-182.doi:10.10
Kaynaklar:
1. Açoğlu Altınel Esma et al. Ebeveynlerin HPV Aşısı Hakkındaki Bilgi Düzeyleri ve Yaklaşımları. Türkiye Çocuk Hast Derg/Turkish J Pediatr Dis / 2019; 2: 78-82. DOI: 10.12956/tchd.515713
2. Şahbaz A, Erol O. HPV aşı uygulamaları. J Turk Soc Obstet Gynecol 2014;2:126-30
3. Meites E. et al. Human Papillomavirus Vaccination for Adults: Updated Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices. Morbidity and Mortality Weekly Report. Vol. 68 No.2 August 2019
4. Moreira ED Jr,. Safety Profile of the 9-Valent HPV Vaccine: A Combined Analysis of 7 Phase III Clinical Trials. Pediatrics. 2016;138(2).
5. http://www.who.int/immunization/documents/positionpapers/en/
6. Denny LA, Franceschi S, de Sanjosé S, et al.Human papillomavirus, human immunodeficiency virus and immunosuppression.Vaccine 2012, 30 Suppl 5:F168–174.
7. http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_cancer.aspx
10. Campbell-Tofte J, et al. Cell Mol Life Sci. 2019;76(1):67-87.
11. Drolet M et al. Population- level impact and herd effects following the introduction of human papillomavirus vaccination programmes: updated systematic review and meta-analysis. Lancet 2019 Aug 10:394 (10197) 497-509
12. Huh WK, Lancet. 2017;390(10108):2143-128159.
13. Ashing-GiwaKT et al. Psycho-Oncology. 2004;13:709–728.
14. Taylor CA et al. J NursScholarsh. 1997;29:27–32.
15. InsingaRP. WomensHealth Issues. 2006;16:236–242.
16. Maw RD et al. IntJ STD AIDS. 1998;9:571–578.
17. AnhangR et al. CA KanserJ Clin2004;54:248–259.
18. Schiller JT, Muller M. Lancet Oncol 2015; 16: e217–25
Hazırlayan: Uzm.Ecz. Şeyma Şahin